Trường ĐHKTQD Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Khoa NH - TC
thương phiếu hoặc đem tái chiết khấu tại Ngân hàng nhà nước trong trường hợp
có nhu cầu thanh khoản.
+ Cho vay
Khi các khách hàng có nhu cầu vay vốn của NHTM để phục vụ cho sản
xuất kinh doanh. NHTM sẽ tiến hành đánh giá, phân tích và tiến hành cấp vốn
cho những đối tượng đáp ứng các yêu cầu của ngân hàng. Khách hàng phải cam
kết hoàn trả cả vốn và lãi khi đến hạn, sử dụng tín dụng đúng mục đích, ngân
hàng tài trợ dựa trên dự án có hiệu quả tức là đảm bảo khả năng sinh lời của dự
án. Do đó trong các món vay của khách hàng thường phải có tài sản đảm bảo.
Cho vay là nghiệp vụ tín dụng phổ biến nhất trong ngân hàng
+ Cho thuê tài sản
Cho thuê là việc ngân hàng bỏ tiền mua tài sản cho khách hàng thuê theo
những thoả thuận nhất định. Sau thời gian nhất định, khách hàng phải trả cả gốc
lẫn lãi cho ngân hàng.
+Bảo lãnh
Bảo lãnh là việc ngân hàng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính hộ
khách hàng của mình. Mặc dù không phải xuất tiền ra song ngân hàng đã cho
khách hàng sử dụng uy tín của mình để thu lợi. Có các hình thức bảo lãnh như
bảo lãnh tham gia dự thầu, bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo đảm thanh toán,
vv…
1.2 Hoạt động cho vay của NHTM
1.2.1 Khái niệm cho vay của NHTM
Cho vay là hình thức cấp tín dụng mà theo đó các tổ chức tín dụng giao
cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích nhất định theo thoả
thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.
SV: Phùng Văn Vượng Lớp Ngân Hàng 46B
5
1.2.2 Các hình thức cho vay của NHTM
Các loại hình cho vay của ngân hàng được phân theo nhiều tiêu thức khác nhau.
+ Phân loại theo thời hạn:
- Cho vay ngắn hạn: Là các khoản cho vay có thời hạn dưới 1 năm. Đối
với cá nhân các khoản vay này được thực hiện thông qua các hình thức như cho
vay từng lần hoặc thông qua việc phát hành thẻ tín dụng. Đối với các doanh
nghiệp, cũng có thể thông qua hình thức cho cho vay từng lần hoặc cấp hạn
mức tín dụng cho khách hàng.
- Cho vay trung và dài hạn : Là các khoản vay có thời hạn vay từ 1 đến 5
năm đối với cho vay trung hạn và trên 5 năm đối với cho vay dài hạn. Các
khoản vay này thường có giá trị lớn được dùng để mua sắm tài sản cố định.
Nguồn hoàn trả thường dựa trên các nguồn lưu chuyển tiền tệ lâu dài và ổn
định. Do thời hạn tín dụng dài hơn nên rủi ro tín dụng đối với cho vay trung và
dài hạn lớn hơn cho vay ngắn hạn, vì vậy lãi suất cho vay cao hơn, và đòi hỏi
nhiều yêu cầu hơn để đảm bảo an toàn tín dụng.
+ Phân loại theo mục đích vay
- Cho vay tiêu dùng: Nhu cầu vay tiêu dùng gia tăng mạnh mẽ gắn liền
với nhu cầu về hàng tiêu dùng lâu bền như nhà, đồ gỗ sang trọng, nhu cầu du
lịch… Đối với khách hàng rộng lớn
Nhiều hãng lớn tự tài trợ chủ yếu bằng cách phát hành cổ phiếu và trái
phiếu, nhiều công ty tài chính cạnh tranh với ngân hàng trong cho vay làm thị
phần cho vay các doanh nghiệp của ngân hàng bị giảm sút, buộc ngân hàng phải
mở rộng thị trường cho vay tiêu dùng để gia tăng thu nhập.
Phương thức cho vay có thể cho vay trực tiếp đối với người mua hoặc
thông qua tài trợ cho các doanh nghiệp bán lẻ hàng lâu bền, các công ty xây
6
Trường ĐHKTQD Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Khoa NH - TC
dựng để các doanh nghiệp bán hàng trả góp. Ngân hàng có thể tài trợ ( hoặc
đồng tài trợ) toàn bộ hoặc một phần giá trị hàng hoá.
Cho vay tiêu dùng có rủi ro rất cao. Nếu người vay bị chết, ốm, hoặc bị
mất việc, ngân hàng sẽ khó thu nợ. Nhiều khoản cho vay với thời hạn dài. Vì
vậy nhiều ngân hàng lớn lập phòng cho vay tiêu dùng để chuyên theo dõi cho
vay tiêu dùng. Bên cạnh đó ngân hàng thường yêu cầu lãi suất cao, yêu cầu
người vay phải mua bảo hiểm thất nghiệp, nhân thọ, bảo hiểm hàng hoá đã mua,
….
- Cho vay công nghiệp và thương mại: Giúp mở rộng sản xuất và trang
trải các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh và phát triển của
doanh nghiệp. Cho vay công nghiệp và thương mại có thể chia ra thành hai loại
là: Cho vay đầu tư vào tài sản lưu động và cho vay đầu tư vào tài sản cố định
- Cho vay theo các dự án: Khi khách hàng có kế hoạch mua sắm, xây
dựng tài sản cố định… Nhằm thực hiện các dự án nhất định, có thể xin vay
ngân hàng. Thẩm định dự án là điều kiện để ngân hàng quyết định phần vốn cho
vay và xác định khả năng hoàn trả của doanh nghiệp. Việc tài trợ cho các dự án
này dựa trên những khoản thu nhập được dự tính trong tương lai. Loại hình cho
vay này hàm chứa những rủi ro rất lớn do vậy các NHTM phải tính toán rất kỹ
khi tài trợ cho các dự án này, các NHTM có thể phân tán rủi ro bằng cách thực
hiện đồng tài trợ.
- Cho vay đầu tư chứng khoán: Những nhà đầu tư chứng khoán thường
cần vốn ngắn hạn để mua chứng khoán và duy trì danh mục đầu tư của mình.
Loại hình cho vay này thu lãi cao, có thời hạn ngắn, có thể chỉ diễn ra trong một
đêm, và thường được đảm bảo bằng các chứng khoán của chính phủ mà khách
hàng nắm giữ.
SV: Phùng Văn Vượng Lớp Ngân Hàng 46B
7
- Cho vay nông nghiệp: Loại hình cho vay này nhằm hỗ trợ nông dân có
một khoản vốn nhằm mua sắm các yếu tố đầu vào của sản xuất nông nghiệp
như hạt giống, con giống, thuốc trừ sâu, phân bón, vv…
+ Phân theo phương thức cho vay: Cho vay trả góp, cho vay từng lần,
cho vay theo hạn mức tín dụng,vv…
1.3 Hoạt động cho vay ngắn hạn
1.3.1 Vốn ngắn hạn và nhu cầu vốn ngắn hạn đối với các doang nghiệp
Vốn ngắn hạn có thể được hiểu là biểu hiện bằng tiền của của các tài sản
ngắn hạn đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Vốn ngắn hạn có vòng quay nhiều lần
trong một chu kỳ kinh doanh.
Nhìn vào bảng cân đối tài sản của doanh nghiệp, chúng ta có thể thấy
nguồn vốn ngắn hạn mà doanh nghiệp thường sử dụng để tài trợ cho tài sản
ngắn hạn gồm có:
- Các khoản nợ phải trả người bán
- Các khoản ứng trước của người mua
- Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước
- Các khoản phải trả khác
- Vay ngắn hạn từ ngân hàng
Thông thường doanh nghiệp thường tận dụng các nguồn vốn ngắn hạn
sẵn có. Khi nào thiếu hụt thì sẽ sử dụng nguồn tài trợ của ngân hàng. Sự thiếu
hụt vốn ngắn hạn của doanh nghiệp có thể do sự chênh lệch về thời gian hoặc
quy mô giữa dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp hoặc do nhu cầu
gia tăng tài sản ngắn hạn đột biến theo thời vụ. Do vậy nhu cầu vốn ngắn hạn
của doanh nghiệp cũng chia thành 2 loại:
+ Nhu cầu tài trợ vốn ngắn hạn thường xuyên:
8
Trường ĐHKTQD Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Khoa NH - TC
Nhu cầu tài trợ vốn ngắn hạn thường xuyên xuất phát từ sự chênh lệch
hay còn gọi là sự không ăn khớp về thời gian hoặc quy mô giữa dòng tiền vào
và dòng tiền ra của doanh nghiệp. Dòng tiền vào và dòng tiền ra không phải lúc
nào cũng ăn khớp nhau. Nếu trong một khoảng thời gian nào đó dòng tiền chi ra
lớn hơn dòng tiền thu vào thì doanh nghiệp cần phải bổ sung khoản thiếu hụt.
Khoản thiếu hụt này trước hết bổ sung từ vốn chủ sở hữu hoặc các khoản nợ
phải trả khác mà doanh nghiệp có thể huy động được. Phần còn lại doanh
nghiệp phải đi vay ngân hàng.
+ Nhu cầu tài trợ vốn ngắn hạn thời vụ
Ngoài nhu cầu tài trợ vốn ngắn hạn thường xuyên, doanh nghiệp còn có
nhu cầu tài trợ vốn ngắn hạn mang tính chất thời vụ. Nhu cầu này xuất phát từ
đặc điểm thời vụ của hoạt động sản xuất kinh doanh khiến cho nhu cầu tài sản
ngắn hạn tăng đột biến.
Như vậy trong quá trình hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp luôn có
nhu cầu vốn ngắn hạn. Chính nhu cầu tài trợ này là cơ sở cho ngân hàng thực
hiện cấp tín dụng cho doanh nghiệp. Khi hợp đồng tín dụng được thực hiện cả
ngân hàng và khách hàng đều có lợi. Về phía ngân hàng việc cấp tín dụng sẽ
mang lại lợi nhuận cho ngân hàng, về phía doanh nghiệp, việc cấp tín dụng của
ngân hàng giúp doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu vốn phục vụ cho hoạt động
sản xuất kinh doanh.
1.3.2 Đặc điểm của loại hình cho vay ngắn hạn
Ngoài các đặc điểm chung của các loại hình cho vay của ngân hàng, cho
vay ngắn hạn có các đặc điểm riêng như sau:
+ Cho vay ngắn hạn nhằm tài trợ cho nhu cầu vốn ngắn hạn của các
doanh nghiệp ( như: trả lương cho công nhân viên, mua nguyên vật liệu,…)
SV: Phùng Văn Vượng Lớp Ngân Hàng 46B
9
+ Cho vay ngắn hạn: có thời hạn vay dưới một năm. Vốn vay chỉ
được sử dụng trong một thời gian ngắn để chi trả ngay các khoản chi phí
trong trường hợp không trùng khớp giữa dòng tiền ra và dòng tiền vào của
doanh nghiệp, hoặc để đáp ứng nhu cầu thời vụ.
1.3.3 Các hình thức cho vay ngắn hạn
1.3.3.1 Cho vay thấu chi
Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó NH cho phép người vay được chi
vượt trên số dư tiền gửi thanh toán của mình đến một thời hạn nhất định và
trong một khoảng thời gian nhất định. Giới hạn này được gọi là hạn mức thấu
chi.
Để được thấu chi, khách hàng làm đơn xin ngân hàng hạn mức thấu chi
và thời gian thấu chi (có thể phải trả phí cam kết cho ngân hàng). Trong quá
trình hoạt động, khách hàng có thể ký séc, lập uỷ nhiệm chi, mua thẻ… vượt
quá số dư tiền gửi để chi trả (song trong hạn mức thấu chi). Khi khách hàng có
tiền nhập về tài khoản tiền gửi, ngân hàng sẽ thu nợ gốc và lãi. Số lãi mà khách
hàng phải trả :
Số lãi phải trả = Lãi suất thấu chi × Thời gian thấu chi × Số tiền thấu chi
Các khoản chi quá hạn mức thấu chi sẽ chịu lãi suất phạt và bị đình chỉ
sử dụng hình thức này.
Thấu chi dựa trên cơ sở thu và chi của khách hàng không phù hợp về thời
gian và quy mô. Thời gian và số lượng thiếu có thể dự đoán dựa vào dự đoán
ngân quỹ song không chính xác. Do vậy hình thức cho vay này tạo điều kiện
thuận lợi cho khách hàng trong quá trình thanh toán: chủ động, nhanh, kịp thời.
Thấu chi là hình thức tín dụng ngắn hạn, linh hoạt, thủ tục đơn giản, phần
lớn là không có bảo đảm, có thể cấp cho doanh nghiệp trong vài ngày trong
10
Trường ĐHKTQD Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Khoa NH - TC
tháng hoặc vài tháng trong năm để chi các khoản phải trả, mua hàng dự trữ, vv
Hình thức này thường chỉ áp dụng đối với những khách hàng có độ tin cậy cao,
thu nhập đều đặn và kì thu nhập ngắn
1.3.3.2 Cho vay trực tiếp từng lần
Đây là loại hình cho vay thường được áp dụng cho những khách hàng
không có nhu cầu vay vốn thường xuyên, không có điều kiện để cấp hạn mức
thấu chi. Những doanh nghiệp sử dụng vốn chủ sở hữu và tín dụng thương mại
là chủ yếu để tài trợ cho các nhu cầu vốn ngắn hạn, khi có nhu cầu thời vụ, hay
mở rộng sản xuất đặc biệt mới vay ngân hàng. Mỗi lần vay, doanh nghiệp phải
làm đơn và trình ngân hàng phương án sử dụng vốn vay. Ngân hàng sẽ phân
tích khách hàng và ký hợp đồng cho vay, xác định quy mô cho vay, thời hạn
giải ngân, thời hạn trả, lãi suất và yêu cầu đảm bảo nếu cần theo từng hồ sơ cụ
thể.
Theo từng kỳ hạn trong hợp đồng, ngân hàng sẽ thu gốc và lãi. Trong quá
trình khách hàng sử dụng tiền vay, ngân hàng sẽ kiểm soát mục đích và hiệu
quả sử dụng, nếu thấy có dấu hiệu vi phạm hợp đồng, ngân hàng sẽ thu nợ trước
hạn, hoặc chuyển nợ quá hạn. Lãi suất có thể cố định hoặc thả nổi theo thời
điểm tính lãi.
Nghiệp vụ cho vay từng lần này tương đối đơn giản đối với ngân hàng,
ngân hàng quản lý được tách biệt từng món vay.
1.3.3.3 Cho vay theo hạn mức
Đặc điểm của loại cho vay này là một hồ sơ xin vay dùng để xin vay cho
nhiều món. Khi doanh nghiệp làm hồ sơ xin vay, ngân hàng tiến hành phân tích
tín dụng, và nếu đồng ý cho vay 2 bên sẽ ký kết hợp đồng tín dụng trong đó
SV: Phùng Văn Vượng Lớp Ngân Hàng 46B
11
ngân hàng sẽ xác định hạn mức tín dụng cấp cho doanh nghiệp. Theo loại hình
cho vay này, NH sẽ thoả thuận cấp cho doanh nghiệp một hạn mức tín dụng.
Hạn mức tín dụng có thể được hiểu là mức dư nợ tối đa tại thời điểm tính.
Trong kì khách hàng có thể vay, trả nhiều lần song không được vượt quá hạn
mức tín dụng. Hạn mức tín dụng có thể được tính cho cả kỳ hoặc cuối kỳ.
Cho vay theo hạn mức tính cho cả kỳ
12
Trường ĐHKTQD Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Khoa NH - TC
Cho vay theo hạn mức tính cho cuối kỳ
Mỗi lần vay khách hàng chỉ cần trình bày phương án sử dụng tiền vay,
nộp các chứng từ chứng minh đã mua hàng hoặc dịch vụ và nêu yêu cầu vay.
Sau khi kiểm tra tính chất hợp pháp và hợp lệ của chứng từ, ngân hàng sẽ phát
tiền cho khách hàng.
Đây là hình thức cho vay thuận tiện cho những khách hàng có nhu cầu
vay vốn ngắn hạn thường xuyên. Trong nghiệp vụ này, ngân hàng không ấn
định trước ngày trả nợ, khi khách hàng có thu nhập NH sẽ thu nợ do đó tạo chủ
động quản lý ngân quỹ cho doanh nghiệp, vốn được sử dụng hiệu quả. Tuy
nhiên do các lần vay không tách biệt thành các kỳ hạn nợ cụ thể nên ngân hàng
không khó kiểm soát hiệu quả sử dụng từng lần vay. Ngân hàng chỉ có thể phát
hiện vấn đề khi doanh nghiệp nộp báo cáo tài chính, hoặc dư nợ lâu không giảm
sút.
1.3.3.4 Cho vay chiết khấu giấy tờ có giá:
SV: Phùng Văn Vượng Lớp Ngân Hàng 46B
13
Khách hàng có thể mang thương phiếu đến NHTM xin chiết khấu.
NHTM sẽ giữ thương phiếu khách hàng đem đến đồng thời chuyển cho khách
hàng một khoản tiền được tính bằng cách chiết khấu số tiền ghi trên thương
phiếu theo lãi suất chiết khấu. Ngoài ra NHTM còn có thể thu phí chiết khấu
thương phiếu. Thương phiếu NHTM thu được có thể đợi đến khi đáo hạn thì thu
tiền từ người phát hành thương phiếu hoặc đem tái chiết khấu tại Ngân hàng
nhà nước trong trường hợp có nhu cầu thanh khoản. Thông qua phương thức
chiết khấu, NHTM đã cung cấp cho khách hàng một khoản tín dụng ngắn hạn.
1.3.4 Quy trình cho vay ngắn hạn
Bước 1: Tiếp nhận hồ sơ và thu thập thông tin về khách hàng
Khi khách hàng làm hồ sơ xin vay vốn trình lên ngân hàng, thông qua bộ
hồ sơ và tiếp xúc với khách hàng các bộ tín dụng sẽ tiến hành thu thập và xử lý
thông tin về khách hàng.
+ Nội dung hồ sơ
- Hồ sơ pháp lý: Gồm quyết định thành lập doanh nghiệp, điều lệ công ty,
đăng ký kinh doanh, quyết định bổ nhiệm chủ tịch hội đồng quản trị - giám đốc-
kế toán trưởng
- Hồ sơ tài chính: Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh,
thuyết minh báo cáo tài chính, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, báo cáo tình hình sản
xuất kinh doanh luỹ kế từ đầu năm
- Hồ sơ về khoản vay: Phương án sản xuất kinh doanh, kế hoạch vay vốn
trả nợ, các chứng từ chứng minh cho phương án vay vốn và trả nợ
- Hồ sơ về tài sản đảm bảo (nếu cho vay có tài sản đảm bảo): Bảng kê
khai về tài sản đảm bảo tiền vay, các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hợp
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét