Tiet110 : Câu trần thuật đơn

Nhiệt liệt chào mừng
Các Thầy Giáo, Cô Giáo
Về dự giờ lớp 6A trư
ờng THCS Xuân Phú

Kiểm tra bài cũ
? Thế nào là thành phần chính và thành phần phụ của câu ?
? Vị ngữ có đặc điểm và cấu tạo như thế nào ?
-> Thành phần chính của câu là những thành phần bắt buộc phải có
mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn. Thành
phần không bắt buộc có mặt được gọi là thành phần phụ.
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu có khả năng kết hợp với các
phó từ chỉ thời gian và trả lời cho các câu hỏi Làm gì ?, Làm sao ?,
Như thế nào ? hoặc Là gì ?
- Vị ngữ thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính
từ, danh từ hoặc cụm danh từ .
- Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
Ví dụ : Ngày mai, tôi đi học.

Em hãy nối một vế trong tập hợp 1 với một vế phù hợp nhất
trong tập hợp 2.
Tập hợp 1 Tập hợp 2
A.Câu trần thuật(kể) 1.Dùng để nêu điều cần hỏi để người nghe trả
lời giải đáp.
B. Câu nghi vấn(hỏi) 2. Dùng để giới thiệu , kể , tả một sự vật, sự
việc hoặc nêu một ý kiến nhận xét.
C. Câu cầu khiến 3.Dùng để biểu lộ tình cảm của người nói , viết.
D. Câu cảm thán 4.Nêu điều mong muốn, yêu cầu hoặc đòi hỏi
người nghe thực hiện.

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài (1). Rồi , với bộ điệu
khinh khỉnh , tôi mắng (2):
- Hức(3)!Thông ngách sang nhà ta (4)? Dễ nghe nhỉ(5)! Chú mày hôi như cú
mèo thế này , ta nào chịu được (6).Thôi , im cái điệu hát mưa rầm sùi sụt ấy
đi(7).Đào tổ nông thì cho chết (8)!
Tôi về , không một chút bận tâm.(9)
(Tô Hoài)
2)Nhận xét:
- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu dùng để hỏi : câu 4
- Câu cầu khiến : câu 7

? Các câu trong ví dụ
dùng để làm gì ?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét:- Câu có tác dụng kể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Cõu trn thut l cõu dựng gii thiu, miờu t hoc k v mt s
vt, s vic hay nờu mt ý kin.
Những câu 1, 2, 6, 9 là những câu
trần thuật. Vậy em hiểu câu trần
thuật là gì ?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét:- Câu có tác dụngkể, tả, nêu ý kiến : câu 1; 2; 6; 9
- Câu bộc lộ cảm xúc : câu 5; 3; 8
- Câu cầu khiến : câu 7
Cõu trn thut l cõu dựng gii thiu, miờu t hoc k v mt s vt, s
vic hay nờu mt ý kin.
Xác định chủ ngữ, vị ngữ:
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.
-Tôi mắng.
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được.

-Tôi về , không một chút bận tâm.

CN VN
CN VN CN VN
CN VN
CN VN
Hãy xác định chủ ngữ
và vị ngữ cho các câu
sau ?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
-Tôi đã hếch răng lên , xì một hơi rõ dài.(1)
CN VN
-Tôi mắng. (2)
CN VN
- Chú mày hôi như cú mèo thế này , ta nào chịu được. (6)
CN VN CN VN
-Tôi về , không một chút bận tâm. (9)
CN VN
Cõu (1), (2), (9) cú mt cm ch v, cõu (6) cú hai cm ch v.
Cỏc cõu (1), (2), (9) l cõu trn thut n.
* Ghi nhớ ( SGK)
Câu trần thuật đơn là loại câu do một cụm C V tạo thành, dùng để giới
thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến .
Em hãy so sánh
s l ng c m ch v
trong các câu trên?
Em hi u câu tr n thu t
n l gì?

Tiết 110 : câu trần thuật đơn
I - Câu trần thuật đơn là gì ?
1) Tìm hiểu ví dụ
2) Nhận xét
* Ghi nhớ ( SGK)
II- Luyện tập
Bài tập 1
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây.Cho
biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì ?
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo , sáng sủa.Từ khi có
vịnh Bắc Bộ và từ khi quân đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con
người thì , sau mỗi lần dông bão , bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng
như vậy.Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt , nước biển lại lam biếc đậm
đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa .Và nếu cá có vắng tăm
biệt tích trong ngày động bão ,thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)

Đáp án bài tập1
1. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo,
sáng sủa.
C V
->Dùng để giới thiệu , miêu tả về Cô Tô.
2.Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quân đảo Cô Tô mang lấy
dấu hiệu của sự sống con người thì , sau mỗi lần dông
bão ,bao giờ
bầu trời Cô Tô / cũng trong sáng như vậy
C V
-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của
Cô Tô sau trận bão.


Bài tập 2
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng
thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?
a) Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị
thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.
(Con Rồng cháu Tiên)
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
(ếch ngồi đáy giếng)
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều
(Con hổ có nghĩa)
Trả lời : Cả 3 câu a, b, c đều là câu trần thuật đơn. Có tác dụng giới thiệu nhân vật .


Bài tập 3
So sánh cách giới thiệu nhân vật chính trong truyện sau có gì khác với cách giới
thiệu nhân vật nêu trong bài tập 2 ?
a)Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu , ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão
chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con.
Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân to, liền đặt chân mình lên ướm
thử xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng
sau sinh một cậu bé mặt mũi khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp
như hoa , tính nết hiền dịu.Vua cha yêu thương nàng hết mực , muốn kén cho
con một người chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh , Thủy Tinh)
c) Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên
quan ấy đi nhiều nơi, đến đâu cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người . Đã rất
nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.
Một hôm đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang
làm ruộng [ ].
(Em bé thông minh)

Đáp án bài tập 3
*Giống nhau:
Cả hai bài tập (2, 3)đều giới thiệu nhân vật
*Khác nhau:
- ở bài tập 2 giới thiệu ngay nhân vật chính : Con ếch , Bà đỡ Trần, vị
thần.

- Còn ở bài tập 3: Đều giới thiệu nhân vật phụ trước.Rồi từ những
việc làm, quan hệ của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính
Giới thiệu nhân vật phụ : Hùng Vương thứ mười tám, Mị Nương.
Từ những việc làm: Kén chồng cho con.
-> Giới thiệu nhân vật chính: Hai chàng trai -Sơn Tinh, Thủy Tinh.

Bài tập 4 (Sgk /103)
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật , câu mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?
a) Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
(Đẽo cày giữa đường)
b) Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dươid
thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con
hổ trán trắng, cúi đầu vào bới đất , nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc
họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.
(Vũ Trinh)
Trả lời : Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu văn trên còn có tác dụng
miêu tả hoạt động của nhân vật.

Bài tập 5
Em hãy điền vào chỗ trống để tạo thành câu trần
thuật đơn.
Bầu trời
Lớp em
trong xanh.
học rất chăm.

Xem chi tiết: Tiet110 : Câu trần thuật đơn