Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
bồi thường khi con tàu đã nêu trên không hoàn thành chuyến đi cụ thể nào đó.
Theo cách thức này, thay thế việc phát triển cạnh tranh, cổ phần, bảo hiểm tiền
mặt và cam kết sẽ bồi thường cho chủ tàu trong trường hợp tàu mất tích. Những
công ty bảo hiểm này đã tạo lập một quỹ chung dùng để thanh toán cho người
được bảo hiểm khi xảy ra tổn thất.
Bảo hiểm hàng hải là một trong những hình thức bảo hiểm đầu tiên. Có
thể nói cho vay mạo hiểm là hình thức ban đầu của bảo hiểm hàng hải, trong đó
người cho vay cung cấp tài chính cho một chuyến đi biển dựa trên sự an toàn
của con tàu đó. Điều này có thể thấy ở thời xưa những người Babilon, người
Phonixi và người Hindu cổ đại đã thực hiện hình thức cung cấp tài chính này.
Ngày nay, vay mạo hiểm chỉ được sử dụng như một biện pháp khẩn cấp nhằm
hoàn thành một chuyến vận chuyển bằng đường biển.
Lịch sử cho thấy người La Mã là những người đầu tiên sử dụng bảo hiểm
hàng hải để tránh các tổn thất do hiểm hoạ của hàng hải gây ra. Cách thức bảo
hiểm này còn được phát triển trong lĩnh vực quân sự khi những người cung ứng
hậu cần quân đội yêu cầu nhà cầm quyền La Mã chấp nhận bồi thường toàn bộ
tổn thất gây ra do chiến trận hoặc do điều kiện thời tiết bất lợi. Hình thức bảo
hiểm hiện đại được phát triển từ thế kỉ XIII ở Italia. Bản hợp đồng bảo hiểm
hàng hải cổ nhất đựơc kí vào ngày 23/10/1347 bảo hiểm cho tàu buôn
SantaClara trong hành trình từ Genoa đi Majoca. Đến thế kỷ XVII, hình thức
bảo hiểm của tư nhân đã phát triển ở nước Anh và trong những thế kỷ tiếp theo
các công ty bảo hiểm hàng hải cá nhân thường không có khả năng bảo đảm toàn
bộ giá trị của chuyến đi. Do đó các nhà buôn tự cảm thấy không được an toàn,
và để đáp ứng nhu cầu này những chủ tàu đã thành lập câu lạc bộ của mình là
tập hợp nhiều nhóm chủ tàu và đã thực hiện bảo hiểm một cách hiệu quả các tàu
biển của nhau. Ngày nay những công ty bảo hiểm vẫn còn áp dụng dịch vụ của
mình dựa trên nguyên tắc cộng đồng các thành viên để bảo hiểm cho nhau.
Đầu tiên, mức bồi thường bảo hiểm chỉ có giới hạn tới giá trị của tàu đã
bảo hiểm. Do đó chủ tàu phải có tiềm lực để bảo đảm trách nhiệm bồi thương
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
đối với bên thứ ba. Ví dụ trong một tai nạn đâm va, nếu tàu của người đó bị phá
huỷ, công ty bảo hiểm chỉ bồi thường một khoản cần thiết để thay thế tàu mới.
Những hư hỏng thiệt hại cho tàu khác hoặc cá nhân khác chủ yếu thuộc cá nhân
chủ tàu chịu trách nhiệm. Để giải quyết khó khăn này cho chủ tàu, vào giữa
những năm 1800, một điều khoản bảo hiểm được gọi là Điều khoản bồi thường
đâm va (Running Down Clause) đã trở thành một bộ phận tiêu chuẩn trong các
hợp đồng bảo hiểm. Điều khoản Running Down Clause đã đảm bảo tới 75%
trách nhiệm bồi thường trong tai nạn đâm va tàu biển.Bên cạnh đó, điều 17 và
18 Chương 104 Luật Hàng hải Thương mại Anh đã đưa ra các qui định giới hạn
trách nhiệm bồi thường của chủ tàu đối với các tử vong và thương tật của bên
thứ ba. Tuy đã có quy định giới hạn trách nhiệm bồi thường tử vong hay thương
tật cho bên thứ ba và đã có điều khoản bồi thường đâm va tàu biển nhưng các
chủ tàu vẫn cảm thấy mình còn chịu rủi ro nhiều hơn so với hình thức họ tự bảo
hiểm. Để đáp ứng khoản bồi thường còn lại, câu lạc bộ dự phòng và bồi thường
của chủ tàu (P&I Clubs-the Protection and Indemnity Clubs) đã được thành lập.
Câu lạc bộ P &I đựơc lập ra nhằm mục đích chính là dự phòng để bảo đảm cho
chủ sở hữu bồi thường tai nạn tử vong hay thương tật, và là nguồn dự phòng để
bồi thường tai nạn đâm va mà Điều khoản bồi thường đâm va không thanh toán.
Sau này câu lạc bộ P &I còn phát triển hình thức bảo hiểm đối với khiếu nại của
chủ tàu bảo hiểm hàng hoá đòi chủ tàu bồi thường. Ngày nay có khoảng 90%
đội tàu buôn trên thế giới tham gia bảo hiểm với khoảng 15 nhóm câu lạc bộ P
&I quốc tế. Các câu lạc bộ này liên kết với nhau thông qua chương trình tái bảo
hiểm.
Như vậy bảo hiểm thân tàu là một trong ba loại bảo hiểm hàng hải chính:
bảo hiểm thân tàu, bảo hiểm hàng hóa và bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu.
II. Rủi ro và tổn thất trong bảo hiểm thân tàu
1. Rủi ro
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Rủi ro là những tai nạn, tai hoạ, sự cố xảy ra một cách bất ngờ, ngẫu
nhiên hoặc những mối đe doạ nguy hiểm, khi xảy ra thì gây tổn thất cho đối
tượng bảo hiểm.
Rủi ro trong bảo hiểm hàng hải bao gồm trước hết những rủi ro của
biển đặc trưng của hoạt động hàng hải như là chìm đắm, mắc cạn, đâm va…Bên
cạnh đó còn có những rủi ro khác cũng rất dễ phát sinh trên biển như: trộm cắp,
cháy nổ, mất tích…
Theo lịch sử phát triển của bảo hiểm hàng hải, ban đầu người bảo hiểm
chỉ nhận bảo hiểm 4 rủi ro hiểm hoạ lớn là chìm đắm, mắc cạn, đâm va, cháy nổ.
Cùng với sự phát triển thương mại quốc tế và các đội tàu, nhiều rủi ro phát sinh,
để thu hút khách hàng người bảo hiểm ngày càng nhận thêm nhiều rủi ro, tuy
nhiên nhìn chung chúng vẫn được chia thành các nhóm sau:
a. Căn cứ vào nguồn gốc sinh ra rủi ro, có thể phân thành các loại sau
đây:
- Thiên tai: là những hiện tượng do thiên nhiên gây ra mà con người
không chi phối được, như: biển động, bão, lốc, sét đánh, thời tiết xấu, sóng thần,
động đất, núi lửa…
- Tai nạn bất ngờ trên biển: là những tai nạn xảy ra đối với con tàu ở
ngoài biển, như: mắc cạn, đắm, bị phá huỷ, cháy nổ, mất tích, đâm va với tàu
hoặc một vật thể cố định hay di động khác không phải là nước, phá hoại của
thuyền trưởng và thuỷ thủ trên tàu…
- Hành động của con người: ăn trộm, ăn cắp, mất cướp, chiến tranh, đình
công, bắt giữ, tịch thu…
b. Theo nghiệp vụ bảo hiểm, có ba loại rủi ro:
- Rủi ro thông thường được bảo hiểm: Bão, lốc, sóng thần, mắc cạn đâm
va,…
- Rủi ro không được bảo hiểm (còn gọi là rủi ro loại trừ): Là những rủi ro
không được người bảo hiểm nhận bảo hiểm hoặc không được người bảo hiểm
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
bồi thường trong mọi trường hợp. Đó là các hành vi sai lầm cố ý của người được
bảo hiểm, những rủi ro đương nhiên xảy ra, chắc chắn xảy ra, những rủi ro có
tính thảm hoạ mà con người không lường trước được qui mô, mức độ và hậu
quả của nó.
- Rủi ro phải bảo hiểm riêng: là những rủi ro muốn được bảo hiểm thì
phải thoả thuận thêm, thoả thuận riêng chứ không được bồi thường theo các điều
kiện bảo hiểm gốc. Loại rủi ro này bao gồm rủi ro chiến tranh, đình công, khủng
bố, được bảo hiểm theo các điều kiện bảo hiểm riêng.
Các rủi ro được bảo hiểm phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra tổn thất.
Việc phân biệt nguyên nhân trực tiếp hay nguyên nhân gián tiếp có vai trò rất
quan trọng để xác định rủi ro gây ra tổn thất có phải là rủi ro được bảo hiểm hay
không. Những tổn thất nào có nguyên nhân trực tiếp là rủi ro được bảo hiểm gây
ra mới được bồi thường.
2. Tổn thất
Tổn thất là những thiệt hại, hư hỏng, mất mát của đối tượng bảo hiểm do
rủi ro gây ra. Nếu rủi ro là mối đe doạ, là nguyên nhân gây ra tổn thất thì tổn thất
là cái đã xảy ra rồi và là hậu quả của rủi ro.
a. Căn cứ vào quy mô, mức độ của tổn thất có thể chia ra:
- Tổn thất bộ phận (TTBP): là một phần của đối tượng được bảo hiểm
theo một hợp đồng bảo hiểm bị mất mát, hư hỏng, thiệt hại. TTBP có thể là tổn
thất về số lượng, trọng lượng, thể tích, phẩm chất hoặc giá trị.
- Tổn thất toàn bộ (TTTB) : Là toàn bộ đối tượng được bảo hiểm theo một
hợp đồng bảo hiểm bị hư hỏng, mất mát, thiệt hại.
TTTB có hai loại:
+ TTTB thực tế: là toàn bộ đối tượng được bảo hiểm theo một hợp đồng
bảo hiểm bị hư hỏng, mất mát, thiệt hại hoặc bị biến chất, biến dạng không còn
như lúc mới được bảo hiểm hay bị mất đi, bị tước đoạt không lấy lại được nữa.
Trong bảo hiểm thân tàu, TTTB thực tế là tổn thất toàn bộ con tàu khi bị đắm, bị
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
nổ tung, bị phá huỷ hay phải phá huỷ, bị tước quyền sở hữu do bị cướp, bị bắt vì
buôn lậu, chở hàng trái phép…Khi bị tổn thất toàn bộ, bảo hiểm bồi thường tổn
thất toàn bộ theo số tiền bảo hiểm và không tính mức miễn đền.
+ TTTB ước tính: là trường hợp đối tượng được bảo hiểm bị thiệt hại, mất
mát chưa tới mức độ tổn thất toàn bộ thực tế, nhưng không thể tránh khỏi TTTB
thực tế; hoặc nếu bỏ thêm chi phí ra cứu chữa thì chi phí cứu chữa có thể bằng
hoặc lớn hơn giá trị bảo hiểm.
Trong bảo hiểm thân tàu có các dạng TTTB ước tính:
• Tàu bị cháy, bị mắc cạn, bị đắm nếu chi phí để sữa chữu, để đưa tàu
ra khỏi cạn… sẽ lớn hơn số tiền bảo hiểm;
• Tàu bị mất tích, bị cướp không xác định được giá trị thực tế, do đó
sẽ bồi thường theo tổn thất toàn bộ;
• Tàu hư hỏng nghiêm trọng, chi phí để sữa chữa lớn hơn số tiền bảo
hiểm.
Việc xác định tổn thất toàn bộ ước tính phải căn cứ vào đơn bảo hiểm
hoặc Luật bảo hiểm quốc tế. Nếu tổn thất toàn bộ ước tính xảy ra, người được
bảo hiểm từ bỏ con tàu một cách hợp lý và nhận bồi thường toàn bộ.
b. Căn cứ vào trách nhiệm bảo hiểm
- Tổn thất riêng (TTR): là những tổn thất chỉ gây ra thiệt hại cho một hoặc
một số quyền lợi của các chủ hàng và chủ tàu trên một con tàu. Như vậy TTR
chỉ liên quan đến từng quyền lợi riêng biệt. Trong TTR, ngoài thiệt hại vật chất,
còn phát sinh các chi phí liên quan đến TTR nhằm hạn chế những hư hại khi tổn
thất xảy ra, gọi là tổn thất chi phí riêng.
Tổn thất chi phí riêng là những chi phí bảo quản hàng hoá để giảm bớt
hư hại hoặc để khỏi hư hại thêm, bao gồm chi phí xếp dỡ, gửi hàng, đóng gói lại,
thay thế bao bì…ở bến khởi hành và dọc đường. Có tổn thất chi phí riêng sẽ làm
hạn chế và giảm bớt TTR.
TTR có thể là TTBP hoặc TTTB.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
- Tổn thất chung (TTC): là những hi sinh hay chi phí đặc biệt được tiến
hành một cách cố ý và hợp lý nhằm mục đích cứu tàu và hàng hoá chở trên tàu
thoát khỏi sự nguy hiểm chung, thực sự đối với chúng.
Muốn có TTC phải có hành động tổn thất chung. Có hành động tổn thất
chung khi và chỉ khi có sự hi sinh hoặc chi phí bất thường được tiến hành một
cách cố ý và hợp lý vì an toàn chung nhằm cứu các tài sản khỏi một tai hoạ
trong một hành trình chung trên biển.
Các thiệt hại, chi phí hoặc hành động được coi là TTC khi có các đặc
trưng sau:
- Hành động TTC phải là hành động tự nguyện, hữu ý của những người
trên tàu theo lệnh của thuyền trưởng hoặc người thay mặt thuyền trưởng;
- Hy sinh hoặc chi phí phải đặc biệt, bất thường;
- Hy sinh hoặc chi phí phải hợp lý và vì an toàn chung cho tất cả các
quyền lợi trong hành trình.
- Nguy cơ đe doạ toàn bộ hành trình phải là nghiêm trọng và thực tế;
- Mất mát, thiệt hại hoặc chi phí phải là hậu quả trực tiếp của hành động
TTC;
- TTC phải xảy ra trên biển.
TTC bao gồm hai bộ phận chủ yếu đó là hy sinh TTC và chi phí TTC.
+ Hi sinh TTC là những thiệt hại hoặc chi phí do hậu quả trực tiếp của
một hành động TTC. Ví dụ, việc vứt bỏ bớt hàng vì lý do an toàn của tàu, đốt
vật phẩm trên tàu để thay nhiên liệu…
+ Chi phí TTC là những chi phí phải trả cho người thứ ba trong việc cứu
tàu và hàng thoát nạn hoặc chi phí làm cho tàu tiếp tục hành trình.
Chi phí TTC bao gồm chi phí cứu nạn; chi phí làm nổi tàu khi đã bị mắc
cạn, chi phí thuê kéo, lai, dắt tàu khi bị nạn; chi phí tại cảng lánh nạn như: chi
phí ra vào cảng; chi phí xếp dỡ, nhiên liệu…vì an toàn chung hoặc để sữa chữa
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
tạm thời; chi phí tái xếp hàng, lưu kho hàng hoá, tiền lương cho thuyền trưởng,
thuyền viên, lương thực, thực phẩm, nhiên liệu tiêu thụ tại cảng lánh nạn.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
TTC và TTR có những điểm khác nhau sau:
Tổn thất chung Tổn thất riêng
- TTC xảy ra cố ý.
- TTC liên quan đến mọi quyền lợi
trên tàu.
- TTC chỉ xảy ra trên biển.
- Với mọi điều kiện bảo hiểm, công ty
bảo hiểm đều chịu trách nhiệm bồi
thường về mức đóng góp TTC.
- TTR xảy ra một cách ngẫu nhiên.
- TTR chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi cá
biệt.
- TTR có thể xảy ra bất kỳ địa điểm nào.
- TTR có thuộc trách nhiệm bồi thường
của công ty bảo hiểm hay không là tuỳ
thuộc vào điều kiện bảo hiểm.
Để xác định tổn thất chung người ta dựa vào 4 nguyên tắc sau:
Một là: Phải có nguy cơ đe doạ thật sự cho toàn bộ hành trình, sự hy
sinh phải ở trong tình trạng bất thường. Tai hoạ đe doạ phải là thật sự có tính
chất cấp bách, đe doạ tất cả các quyền lợi có mặt trên hành trình tại thời điểm
đó. Trường hợp không có tai hoạ hoặc nghe phong phanh sẽ có tai hoạ hoặc tai
hoạ chi đe doạ một số quyền lợi thì không được coi là tổn thất chung.
Hai là: Phải là hành động hy sinh tự nguyện có dụng ý của con người
trên tàu, theo lệnh người có trách nhiệm trên tàu. Có nguy cơ đe doạ thực sự
nhưng chưa có tổn thất. Chỉ khi có hành động hy sinh tự nguyện cố ý của con
người đối với một số tài sản hoặc chi phí phát sinh thêm thì mới có tổn thất.
Nguyên nhân trực tiếp gây tổn thất là hành động của con người. Trước khi thực
hiện hành động này con người đã lường trước được tổn thất xảy ra.
Ba là: Sự hy sinh tài sản và các chi phí bỏ ra phải hợp lý, tài sản bị hy
sinh trong tổn thất chung phải còn nguyên vẹn. Tài sản đã bị tổn thất riêng
(cháyc, ngấm nước mặn…) làm hư hại rối mới hy sinh thì không được coi là tổn
thất chung. Khi vứt hàng xuống biển làm nổi tàu thì chỉ vứt đủ trọng lượng và
vứt các hàng lần lượt từ trên boong trước mới được coi là hợp lý.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Bốn là: Vì an toàn chung của các quyền lợi trên tàu. Đây là nguyên tắc
thể hiện ý chí của sự hy sinh có mục đích đặt quyền lợi của tất cả các chủ hàng,
chủ tàu lên trên hết và phải thực sự đem lại an toàn chung cho tất cả các quyền
lợi trên hành trình. Sự hy sinh không vì mục đích hoặc không đem lại an toàn
chung không phải là tổn thất chung. Sự hy sinh vì an toàn chung để tránh một tai
hoạ ban đầu lại gặp phải tai hoạ thứ hai, bị một tổn thất không thể tránh khỏi
nhưng không phải là tổn thất toàn bộ cho các quyền lợi trên tàu vẫn được coi là
tổn thất chung. Tàu có nguy cơ bị đắm, buộc phải lao vào chỗ cạn và mắc cạn,
tai hoạ thứ 2 không thể tránh khỏi là tổn thất chung.
Trong sự hy sinh chi phí, có chi phí cứu nạn là hay xảy ra tranh chấp,
thuộc tổn thất chung hay tổn thất riêng. Chi phí cứu nạn là tiền công trả cho
người cứu nạn đã bỏ ra công sức, vật tư kỹ thuật để cứu tài sản đang đe doạ tổn
thất khỏi bị những thiệt hại tiếp theo. Chi phí này không được lớn hơn giá trị tài
sản đã được cứu. Có hai loại cứu nạn tự nguyện và cứu nạn theo hợp đồng. Cứu
nạn tự nguyện là hành động cứu nạn khi nghe tín hiệu cấp cứu của người bị hại.
Cứu nạn theo hợp động xảy ra khi tổn thất đã thực sự xuất hiện có thể chọn
người cứu nạn theo phương án tối ưu nhất với giá cả hợp lý nhất. Trường hợp
liên quan tới quyền lợi của nhiều người thì chi phí cứu nạn sẽ được phân bổ cho
tất cả các quyền lợi nhờ có hành động hay chi phí cứu nạn mà cứu vãn được tài
sản của họ.
Chi phí cứu nạn được trả cho người cứu nạn không phải là người được
bảo hiểm. Tiền công trả thêm cho người được bảo hiểm hay người làm thuê của
họ không phải là chi phí cứu nạn.
Việc thanh toán chi phí cứu nạn cho người cứu nạn không thuộc nghĩa
vụ của người bảo hiểm. Do đó tranh chấp vì trả ít hay không trả tiền cứu nạn dẫn
đến bắt giữ hàng hoá hoặc tàu biển không thuộc trách nhiệm của bảo hiểm.
Chi phí tại bến lánh nạn không phải là bến cuối cùng cũng được coi là
chi phí cứu nạn gồm chi phí lai dắt hoa tiêu, cảng phí, dỡ hàng, thuê kho, xếp
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
hàng lên tàu hoặc chuyển tải sang tàu khác, tiền lương, nhiên liệu, thực phẩm
trong thời gian lánh nạn, sữa chữa tạm thời hay sữa chữa chính thức con tàu.
Để xem xét các chi phí trên có thuộc tổn thất chung hay không người ta
căn cứ vào 4 nguyên tắc xác định tổn thất chung. Nếu các chi phí trên để khắc
phục tổn thất riêng chỉ vì quyền lợi của một số người có quyền lợi trên hành
trình đó thì không phải là tổn thất chung.
Khi xảy ra tổn thất chung thuyền trưởng báo cáo kịp thời với chủ tàu để
họ thông báo cho hàng biết. Chủ hàng muốn nhận được hàng phải ký quỹ đóng
góp tổn thất chung hoặc bản cam kết đóng góp tổn thất chung. Chủ tàu sẽ chỉ
định người có đủ khả năng đứng ra tính toán phân bổ tổn thất. Nếu chủ tàu tuyên
bố từ bỏ hành trình vì tổn thất chung thì cũng không có quyền bỏ mặc hàng hoá
chưa bị hư hại đang trên đường hành trình. Có nghĩa là họ phải có trách nhiệm
chuyển tải, cứu trợ hàng hoá để gửi hàng về bến cuối cùng ghi trên vận tải đơn.
Phân bổ tổn thất chung: Tổn thất chung được phân bổ cho tất cả các
quyền lợi có mặt trên hàng trình, việc phân bổ tổn thất chung được tiến hành qua
5 bước như sau:
Bước 1: Xác định giá trị tổn thất chung: Bao gồm giá trị tài sản và chi
phí hi sinh do hành động tổn thất chung.
Bước 2: Xác định giá trị chịu phân bổ: Là những giá trị tài sản có mặt trên
tàu của tất cả các quyền lợi trước khi có tổn thất chung. Những tài sản bị mất
mát hư hại thuộc tổn thất riêng xảy ra trước tổn thất chung sẽ không phải tính
vào giá trị phân bổ, nhưng nếu tổn thất riêng xảy ra sau tổn thất chung thì vẫn
tính. Những tài sản hy sinh và chi phí hy sinh vì hành động tổn thất chung cũng
phải tính vào giá trị hàng vứt xuống biển, chi phí sữa chữa tạm thời cho tàu hành
trình . Gía trị chịu phân bổ được tính như sau:
Gía trị chịu Gía trị con tàu; Gía trị tổn thất riêng
phân bổ = hàng hoá khi - xảy ra trước
tổn thất chung chưa có tổn thất tổn thất chung
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét